13 SPEERPUNTEN VOOR ONS ONDERWIJS

Het onderwijsveld gaat prioritair aan de slag met 13 aanbevelingen van de Commissie Beter Onderwijs, die men in de komende jaren wil realiseren om de onderwijskwaliteit op te krikken.

De onderwijspartners kondigen samen alvast de realisatie aan van 1 van de meest cruciale aanbevelingen: de oprichting van een onafhankelijk kenniscentrum, dat waardevolle inzichten uit de wetenschap en effectieve lesmethodes vertaalt en verspreidt naar de klasvloer.

Pedagoog Pedro De Bruyckere krijgt de leiding over dit kenniscentrum ‘Leerpunt’ (Leer.).

'Onze onderwijskwaliteit staat al heel lang onder druk, maar dat probleem werd lang ontkend', zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts. 'Nu staan de neuzen wél in de juiste richting: we zijn het niet alleen eens over het probleem, maar ook over mogelijke oplossingen. Met de oprichting van het kenniscentrum Leer. geven we ook concreet gevolg aan een van de belangrijkste adviezen van de Commissie Beter Onderwijs onder leiding van Philip Brinckman.'

Al bijna 20 jaar zijn er alarmsignalen over onze onderwijskwaliteit. Zo presteren onze leerlingen keer op keer slechter in internationale onderzoeken. Pas de laatste jaren wordt dit probleem erkend, duidelijk benoemd én aangepakt. Zo kwamen er initiatieven tegen het lerarentekort, werd er een Kwaliteitsalliantie op poten gezet om handboeken en andere leermiddelen te bekijken, kwam er een duidelijke focus op Nederlands (met onder andere de Taalscreening in de 3^de kleuterklas) en werd er een akkoord gesloten over ambitieuze minimumdoelen die de focus leggen op Nederlands, andere talen en wiskunde-wetenschappen. Er zijn daarnaast echter nog altijd veel verschillende visies op de beste mogelijke oplossing voor de dalende onderwijskwaliteit. Het debat vervalt vaak in een stellingenoorlog. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts wou deze stellingenoorlog overstijgen en gaf een onafhankelijke Commissie Beter Onderwijs de opdracht om adviezen te formuleren. 15 leerkrachten en academici onder leiding van Philip Brinckman kwamen eind 2021 met 58 insteken voor het beleid. Vervolgens was de uitdaging om ervoor te zorgen dat deze adviezen ook gevolg zouden krijgen en niet zouden verdwijnen in een schuif.

Het onderwijsveld gaat nu prioritair aan de slag met 13 aanbevelingen van de Commissie Beter Onderwijs, die men in de komende jaren wil realiseren om de onderwijskwaliteit op te krikken. Het gaat onder meer over een versterkte lerarenopleiding, een heropwaardering van het arbeidsmarktgericht onderwijs, hoge verwachtingen stellen aan kansarme kinderen en vanaf de kinderzorg al inzetten op meer taalkundig Nederlands vermogen. Deze aanbevelingen worden nog verder besproken tussen de onderwijspartners. Initiatieven zoals de expertleraar worden voorwerp van overleg. Verschillende partners zullen elk verschillende accenten leggen. Maar er groeit duidelijk meer en meer consensus: niet alleen over het probleem van dalende onderwijskwaliteit, maar ook over mogelijke oplossingen.

Eén van de aanbevelingen is de oprichting van een onafhankelijk kenniscentrum, dat wetenschappelijke inzichten vertaalt naar de concrete klassituatie, bijvoorbeeld in de vorm van praktische handvaten die leerkrachten meteen kunnen gebruiken. Weyts geeft nu concreet gevolg aan deze belangrijke aanbeveling met de oprichting van het onafhankelijke ‘Leerpunt’ (Leer.) onder leiding van pedagoog Pedro De Bruyckere. Vlaanderen maakt € 2,5 miljoen vrij voor de opstart van dit onafhankelijke kenniscentrum, dat operationeel moet worden in 2023. Leer. gaat waardevolle inzichten uit de wetenschap overbrengen naar het klaslokaal. Concreet gaat Leer. bijvoorbeeld academische kennis bundelen en samenvatten, toegankelijk herformuleren en illustreren met duidelijke voorbeelden in handige handleidingen. Zo kan er meer duidelijkheid komen in eeuwige discussies zoals de zin en onzin van huiswerk, de voor- en nadelen van zittenblijven, het potentieel van hybride onderwijs, de beste manier om gedragsproblemen op te lossen of de meest succesvolle methode om wiskunde of taal bij te brengen. Leer. zal fungeren als een herkenbaar en laagdrempelig platform voor kennisdeling met de scholen. Leerkrachten, directeurs, lerarenopleiders, pedagogische begeleiders en andere onderwijsactoren kunnen bij Leer. ook aangeven welke vragen zij beantwoord willen zien. Leer. gaat dan kwaliteitsvol wetenschappelijk onderzoek uitbesteden in samenwerking met bestaande expertisecentra. Er komt ook een maximale samenwerking met soortgelijke instellingen die al langer bestaan in het buitenland, zoals de Education Endowment Foundation (EEF) in het Verenigd Koningrijk of het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) in Nederland.

'We moeten onze leerkrachten behandelen als de onderwijsprofessionals die ze zijn', reageert Ben Weyts. 'En dat betekent ook dat we hen toegang moeten geven tot de meest recente wetenschappelijke inzichten. Op deze manier geven we alle lerarenteams een onderbouwde kennisbasis waar ze hun dagelijkse praktijken zelf vorm mee kunnen geven'

'De kans om een onafhankelijk centrum op te starten en mee vorm te geven, kon ik echt niet laten gaan', zegt pedagoog Pedro De Bruyckere. 'Gelijkaardige organisaties zoals het NRO en de EEF hebben net als ons centrum de belangrijke taak om de kloof tussen onderzoek en praktijk in de twee richtingen te verkleinen. Dit gaan we doen door enerzijds het prima onderzoek dat al bestaat te helpen vertalen naar die praktijk. Anderzijds gaan we dit ook doen door de noden in kaart te brengen waarmee scholen geconfronteerd worden en daarvoor onderzoek uitzetten om daar op te reageren. Deze vertaalslag deden ik zelf en anderen al het voorbije decennium maar moet en zal nu nog meer structureel vorm krijgen in en voor ons onderwijs. Hierdoor zullen leraren, teams en scholen op basis van beschikbare evidentie, nog beter weloverwogen keuzes kunnen maken.'

'Het is bijzonder hoopvol dat alle belanghebbenden de handen in elkaar slaan om 13 van de 58 adviezen uit het rapport van onze commissie te realiseren', aldus Philip Brinckman van de Commissie Beter Onderwijs. 'Dit gaat over 13 speerpunten, maar het zal ongetwijfeld ook vertakkingen kennen naar de 45 andere adviezen. Wat zeker is: dit gemeenschappelijk initiatief gaat naar de kern van ons Vlaamse onderwijs: de leerlingen en hun leer-kracht.'

13 speerpunten waar het onderwijsveld prioritair mee aan de slag gaat :

Speerpunt 1

Meer aandacht besteden aan de school als efficiënte, cognitieve leeromgeving vanuit een evidence-informed aanpak waarbij voldoende tijd gegeven wordt aan het inoefenen van basiskennis en basisvaardigheden. (Advies 1 en 2 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 2

Verhogen van het taalkundig vermogen (instructietaal) van de leerlingen, vanaf de kinderzorg, naar de kleuterklas, over de lagere school tot in het secundair onderwijs. Achterstand in de instructietaal aanpakken. (Advies 4 en 28 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 3

Inzetten op een centrale rol van de leerkracht die het leerproces actief stuurt vanuit zijn expertise en dit doet op een wetenschappelijk-didactisch verantwoorde manier. (Advies 5 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 4

Meer leermogelijkheden geven aan kinderen met een leerachterstand. (Advies 11 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 5

Bijzondere aandacht besteden aan de sterktes, de noden en de specificiteit van de arbeidsmarktgerichte studierichtingen (ook aan de B-stroom). Startschot: het samenroepen van een Staten-Generaal. (Advies 15 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 6

Aandacht voor het kleuteronderwijs: verlagen van de leerplicht, realistische klasgrootte, aandacht voor geletterdheid, gecijferdheid en attitudevorming. (Advies 21, 24 en 25 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 7

Voldoende aandacht voor de impact van armoede op het leren en het naar school gaan; aan kansarme kinderen hoge verwachtingen stellen en ook aan hen een rijk cultureel en kunstzinnig aanbod doen. (Advies 27, 30 en 31 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 8

Het buitengewoon onderwijs erkennen als gespecialiseerd onderwijs. (Advies 37 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 9

Alle partners (ouders, directies, schoolbesturen…) ondersteunen de leerkracht en zorgen ervoor dat hij/zij zijn/haar kerntaak kan uitvoeren. Daartoe moeten de maatschappelijke verwachtingen tegenover het onderwijs worden gereduceerd. (Advies 38 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 10

Kansen voor een aantrekkelijke loopbaan: de expertleraar. (Advies 47 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 11

Een versterkte lerarenopleiding met een bindende instapproef, met verscherpte basiscompetenties, met een sterk inhoudelijk-didactisch accent op de wetenschap van het leren, met meer praktijkervaring dankzij oefenscholen, met onderlegde lerarenopleiders, met een curriculumpad dat verder opgevolgd wordt tijdens de latere professionalisering. (Advies 50, 51 en 53 van de Commissie Beter Onderwijs)

Speerpunt 12